Bosanemoon
Fakkel voor de Herdenking en Bevrijding W.O.2, gemeente Winterswijk 2021
- sculptuur
- 2021
- Winterswijk
- 4,0 x 2.0 m
- staal, hamerslaglak
Herdenkingsfakkel
Het ontwerp voor de Herdenkingsfakkel is een toorts in de vorm van een bloem die een vlam draagt, in staal uitgevoerd.
Inleiding
Ik heb gezocht naar een vorm die bij Winterswijk hoort en die eer doet aan de herdenking van de slachtoffers uit de oorlog én de viering van de bevrijding van Winterswijk in het voorjaar van 1945. Een jaarlijks terugkerende herdenking die nog steeds van grote betekenis is.
Bloemen spelen een grote rol bij officiële herdenkingen en vieringen in het algemeen en bij de Dodenherdenking van de oorlog 1940\1945 in het bijzonder. Er worden veel kransen met bloemen gelegd door nabestaanden, verenigingen en instituties ter herinnering aan overledenen maar ook ter viering van heuglijke gebeurtenissen. Een bloem is een belangrijk symbool bij herdenkingen. Een bloem geeft troost, is een vorm van waardering en een blijk van vreugde.
Kijk naar het gebruik van Dahlia’s en andere soorten bloemen in de Optocht tijdens het Winterswijks Volksfeest of de boog om de voordeur met papieren roosjes tijdens zilveren of gouden bruiloften. Ook in ons privé leven spelen bloemen een belangrijke rol. Bloemen helpen ons bij onze rituelen.
Beschrijving
Bij de Herdenkingsmonumenten tegenover het Gemeentehuis, waar de fakkel komt te staan hebben bloemen ook een symbolische rol in het ontwerp. Het Bevrijdingsmonument uit 1945, gemaakt door Gerrit Bolhuis, laat een gebeeldhouwde jonge vrouw zien met een bloem in haar rechterhand. Door erosie van de steen is de bloem niet meer als soort te herkennen en ik kan ook niet achterhalen welke bloem het is geweest.
Op de natuursteenplaten met de namen van alle vermoorde Joden uit Winterswijk staat een gebogen Kievitsbloem, (Fritillaria meleagris) die een traan plengt in de vorm van het loslaten van de zaadjes. Het is een symbool voor afwijzing en vervolging.
Een Herdenkingsfakkel in de vorm van een bloem zal de gebruikte bloemen op de genoemde Herdenkingsmonumenten verbinden en nog meer betekenis kunnen geven. Een bloem als symbool van objectiviteit en waarheid.
Een bloem die bij Winterswijk hoort is de Bosanemoon (Anemone nemorosa). Ze komt veel voor in de bossen langs de talloze Winterswijkse beken. Een klein plantje die in het voorjaar in grote aantallen voorkomt. Het is een bloem die bloeit tijdens de Dodenherdenking en ook heeft gebloeid tijdens de bevrijding van Winterswijk eind maart 1945. Ik wil heel graag geloven dat de Bosanemoon onze geschiedenis heeft gezien.
Symboliek
De Bosanemoon is een bloem die alleen bloeit in het licht. In het voorjaar, wanneer er nog geen blad aan de bomen zit, zal dit kleine plantje op de bosbodem groeien en bloeien. Als de bladeren aan de bomen komen en de schaduw geven op de bodem, is de plant uitgebloeid. Vanaf augustus sterven alle bovengrondse groene delen af en in het vroege voorjaar loopt de plant weer uit en gaan de kleine bloempjes weer bloeien, een treffende symboliek:
‘Een plant die alleen bloeit in het licht, is een plant die alleen in vrijheid licht kan geven.’
Ik denk dat deze symboliek samen met de gekozen bloemvorm goed van toepassing is als Herdenkingsfakkel tussen het Gemeentehuis en de diverse Herdenkingsmonumenten. Een schakel tussen de nabestaanden die op dit moment herdenken en de slachtoffers van toen.
Materialisatie
De bloem is gemaakt van een gebogen stalen dikwandige buis, met bladeren van 3 mm staal. De bloemknop bestaat uit kroonbladeren van gebogen aluminium plaat en een branderkop van een halve bol uit plaatstaal met daarin een brander aangesloten op het aardgasnet.
De stengel en bladeren zijn geschilderd in een hamerslaglak die slag- en krasvast is en bij beschadig makkelijk bij te werken is.
Ik denk dat Winterswijk met deze sprekende en sculpturale bloem een Herdenkingsfakkel krijgt die heel eigen is en recht doet aan het ritueel van de Herdenkingsdag op 4 mei en de Bevrijdingsdag luisterrijk kan vieren op 5 mei.
‘De Bosanemoon heeft het allemaal gezien en kan het weten.’
